طرحواره شکست چه تاثیری در زندگی ما دارد؟

افراد در طرحواره شکست به شدت خود را با دیگران مقایسه میکنند. آنها معتقدند نسبت به همسن و سال های خود در زمینه های شغلی، مالی، عاطفی، تحصیلی، ورزشی و خانوادگی عقب تر هستند. بنابراین خود را شکست خورده می بینند. این طرحواره ارتباط تنگاتنگی با طرحواره نقص و شرم و وابستگی بی کفایتی و اطاعت دارد. آنها خودشان را انسانهای نالایق، بی استعداد، دست و پا چلفتی، بی عرضه و نادان میدانند و از والدین و حتی خالق شان خشمگین هستند. معمولاً راهکار مقابله ای آنان نسبت به این افکار، تسلیم است.

یعنی خودشان را تا شکست همراهی میکنند. آنها کارها را با بی میلی انجام می دهند. اهمال کاری و به تعویق انداختن کارها جزو لاینفک این طرحواره است. حال اگر راهکار مقابله ای آنان جبران افراطی باشد، اعتقاد دارند که اگر مانند بقیه با استعداد نیستند با تلاش و کار بسیار می توانند به درجه بالایی از موفقیت برسند. اتفاقاً در این شرایط موفق هم می شوند؛ اما در ذهن خود اعتقاد دارند که موفقیتشان ساختگی است یا شانسی اتفاق میافتد. این مراجعین از دیدگاه دیگران بسیار موفق هستند. اما از نظر خودشان خیر! عموماً تصور بر این است که طرحواره شکست همانند طرحواره معیارهای سختگیرانه عمل میکند اما این چنین نیست.

طرحواره شکست چیست؟

طرحواره شکست، یک باور ناکارآمد است که در آن فرد باور دارد که شکست خورده است یا در آینده شکست خواهد خورد و این که شکست برای او اجتناب ناپذیر است. این باور می‌تواند منجر به اجتناب از چالش‌ها و ریسک‌ها، مقایسه خود با دیگران، تمرکز بر اشتباهات و شکست‌های گذشته، خودسرزنشی و وابستگی به دیگران شود. به زبان ساده‌تر، تله شکست، یک باور ناکارآمد است که می‌تواند منجر به این شود که فرد از تلاش برای موفقیت اجتناب کند.

فرد ممکن است به صورت ناخودگاه به شکلی تصمیم‌‌ بگیرد که فعالیت‌هایش منجر به شکست شود تا هربار به خود القا کند که همیشه شکست می‌خورد و هیچ‌وقت پیروز نخواهد شد. او حتی ممکن است پیروزی‌‌هایش را شانسی تلقی کند و احساسات مثبتش را سرکوب کند. برای مقابله با این طرحواره، باید به یک متخصص حوزه طرحواره درمانی مراجعه کرد. شکست بخشی طبیعی از زندگی است و همه انسان‌ها گاهی اوقات شکست می‌خورند. همچنین، مهم است که بر موفقیت‌های خود تمرکز کنیم و نقاط قوت و ضعف خود را بررسی کنیم و بشناسیم و به خود‌آگاهی برسیم.

درمان طرحواره شکست

درمان طرحواره شکست، معمولاً شامل یک دوره روان‌درمانی است که در آن فرد می‌آموزد باورهای ناکارآمد خود را در مورد خود و دنیا تغییر دهد. اگر در این فرد طرحواره بازداری هیجانی هم فعال باشد نیاز دارد که حتما به یک طرحواره درمانگر مراجعه کند. فرض کنید این شخص در امتحانی شکست خورده است. او با این باور که شکست خورده است و در آینده نیز شکست خواهد خورد، ممکن است از شرکت در امتحانات بعدی اجتناب کند. این اجتناب می‌تواند منجر به این شود که او از رسیدن به اهداف خود باز بماند.

در اینجا چند راهکار برای مقابله با تله شکست می‌آوریم: به یاد داشته باشید که شکست بخشی طبیعی از زندگی است. همه انسان‌ها گاهی اوقات شکست می‌خورند. از خودتان انتظارات واقع‌بینانه داشته باشید. هیچ‌کس کامل نیست. بر موفقیت‌های خود تمرکز کنید. همه ما موفقیت‌هایی در زندگی خود داریم، حتی اگر کوچک باشند. از حمایت دیگران استفاده کنید. بودن در کنار افرادی که شما را دوست دارند و از شما حمایت می‌کنند، می‌تواند به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید.

تفاوت طرحواره شکست و طرحواره معیارهای سختگیرانه

کسانی که درگیر طرحواره معیارهای سختگیرانه هستند، معتقدند در دستیابی به انتظارات بالای منبع طرحواره شان (یعنی والدین) شکست خورده اند؛ اما کیفیت کارشان را بالاتر از میانگین همان جامعه قلمداد میکنند. ولی کسانی که طرحواره شکست دارند، وقتی خود را با همکارانشان مقایسه میکنند، در مقام پایینتری ارزیابی خواهند شد. با همین پیشگویی و اعتقاد به آن لاجرم خود را برای شکست خوردن آماده میکنند و تلاش نمیکنند. اهمال کار هستند و یا در بهترین شرایط تلاش می کنند و خود را باور ندارند. تفاوت مهم دیگری که وجود دارد با طرحواره وابستگی بی کفایتی است؛ افراد در این طرحواره احساس بی کفایتی شدیدی دارند و در گذران زندگی روزمره خود سخت وابسته به دیگران هستند.

در طرحواره شکست افراد نگران گذران زندگی خود نیستند؛ بلکه در حوزه پیشرفت، کار، تحصیل، ورزش و غیره خود را شکست خورده می دانند. هدف اصلی طرحواره درمانی شکست، کمک به مراجعین برای شناخت توانایی ها و استعدادهای خود است؛ تا بتوانند با هدف گذاری و برنامه ریزی صحیح به سمت پیشرفت حرکت کنند. مهارت آموزی، معیار سنجی درست و ارزیابی عادلانه از موفقیت ها و شکست ها در فرایند طرحواره درمانی بسیار مهم است. اگر برایتان مهم است که در کنار خانواده، پدر و مادر، همسر و فرزندان؛ در محل کار کنار همکاران و دوستان وجهه عاطفی و اجتماعی خودتون رو حفظ کنید، پیشنهاد می کنم در کنار یک طرحواره درمانگر صاحب صلاحیت مهارت های زندگی را بیاموزید. زندگی خود را دوباره بیافرینید با بینش رویش رهایی

مازیار جلوه