طرحواره نقص و شرم چیست؟
طرحواره دیگری که در کتب تخصصی وکتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید توضیح داده شده است، طرحواره نقص و شرم است. بنابر نظر دکتر جفری یانگ مراجعینی که طرحواره نقص و شرم دارند، معتقدند که ناقص، حقیر، بی ارزش یا دوست نداشتنی هستند. بنابراین در وجودشان احساس شرم و خجالت دارند. آنها اعتماد بنفس و عزت نفس خود را پایین ارزیابی می‌کنند. در صحبت‌هایی که طی طرحواره درمانی انجام می دهم آنها معمولا خود را عصبانی، نیازمند، تنبل، کسل‌کننده، اهمالکار، عجیب و غریب، چاق، ضعیف، لاغر، کوتاه یا دراز خطاب می کنند. ویژگی هایی که حقیقتاً وجود ندارند و یا اگر وجود دارند به این شدت دیده نمی شوند. نسبت به کارهایی که انتظار انجام آن را دارند، ولی انجام نمی‌دهند، سخت احساس بی کفایتی می‌کنند. به دلیل اینکه می ترسند مبادا نقص هایشان برملا شود، از برقراری رابطه با دیگران اجتناب می‌کنند.
اعتقاد دارند هنگام برقراری رابطه با دیگران ممکن است هر لحظه مردم نقص های آن را ببینند و این حادثه منجر به شرمندگی آنان شود. نه در همه مواقع، اما در اکثر موقعیت ها خودشان را دست کم می گیرند و به دیگران اجازه می‌دهند که با آنها بدرفتاری کنند. به دلیل اینکه در دوران کودکی مورد تحقیر، توهین، تمسخر و سرزنش قرار گرفته اند، حساسیت زیادی به انتقاد یا طرد نشان می دهند. غمگینی عصبانیت و اضطراب آنها بستگی به نوع مقابله‌ای دارد که هر یک از افراد دچار این طرح واره برای خود انتخاب می کنند . آنها احساس می کنند به دلیل نقصی که دارند، مستحق سرزنش و تحقیر هستند. مقایسه خود با دیگران جزء لاینفک زندگی آنان است. احساساتی همچون غبطه، خشم، شرم و حسادت از هیجاناتی است که عموماً همراه آنان است.
ویژگی های افراد دارای طرحواره نقص و شرم
اگر تحت طرحواره درمانی قرار نگیرند معمولاً همسرانی را انتخاب می کنند که طرد کننده، سرزنشگر و انتقادگر هستند. احتمالاً آنها افرادی را که واقعا دوستشان دارند را طرد می کنند و یا تحویل نمی گیرند. طرحواره نقص و شرم معمولاً با طرحواره استحقاق و بزرگ منشی خود بزرگ بینی و طرحواره معیارهای سختگیرانه گره می خورد. در چنین شرایطی است که این افراد می‌خواهند به صورت افراطی و ناکارآمد احساس زیربنایی خود که همان نقص است را بپوشانند.
به نظر می‌رسد اختلال شخصیت اجتنابی، نمود طرحواره نقص و شرم باشد. از بیماری های رایجی که با این طرحواره شروع و تقویت می شود می توان از چاقی و اختلالات خوردن، اعتیاد، وسواس موکنی و پوست کنی و سوء مصرف مواد را نام برد.
تله نقص و شرم در دوران کودکی و بزرگسالی
عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد تله نقص و شرم در دوران کودکی نقش داشته باشند. به بیانی این تله در دوران کودکی فرد بنا به دلایل محیطی و ژنتیکی شکل می‌گیرد و در بزرگسالی خودش را به اشکال گوناگون بروز می‌دهد. هر کدام از این عوامل باعث بوجود آمدن پیامد‌های خاص خود هستند که بررسی و ریشه‌یابی آنها برای درمان این طرحواره بسیار ضروری است. اگر شرایط خاص دوران کودکی فرد مورد بررسی قرار نگیرد نمی‌توانیم از بروز این طرحواره در بزرگسالی جلوگیری کنیم. عوامل شکل‌گیری این طرحواره عبارت است از:
- تجارب منفی در دوران کودکی، مانند طرد شدن، انتقاد، یا سوء استفاده.
- فقدان حمایت و تشویق از سوی والدین یا سایر افراد مهم زندگی.
- سرزنش شدید و تنبیه شدن توسط والدین دارای طرحواره تنبیه.
- مقایسه کودک با دیگران. اشاره زیاد به نقص‌های بدنی.
البته نکته مهم این است که اگر حتی کودک دچار نقص بدنی هم باشد، الزاما این طرحواره شکل نمی گیرد. چرا که دلیل شکل گیری آن، باوری است که کودک از والدینش دریافت میکند! کودکان مبتلا به تله نقص و شرم ممکن است علائمی مانند خجالت‌زدگی، خودکنترلی بیش از حد، اجتناب از خطر و چالش، تمرکز بر اشتباهات خود و خود تحقیری از خود نشان دهند. تله نقص و شرم می‌تواند تأثیر منفی زیادی بر زندگی فرد در بزرگسالی داشته باشد. این افراد حتما باید در صدد درمان تله نقص و شرم در خود باشند. افراد مبتلا به این تله ممکن است دچار مشکلات زیر شوند:
- مشکل در برقراری روابط نزدیک با همکاران
- مشکل در برقراری روابط نزدیک با همکاران
- مشکل در اعتماد به دیگران در کار و زندگی
- مشکل در پذیرش خود و نبود عزت نفس
- مشکل در پذیرش خود و نبود عزت نفس
- مشکل در دستیابی به اهداف شغلی و فردی
- مشکل در مقابله با استرس و اضطراب
درمان طرحواره نقص و شرم
هدف اصلی طرحواره درمانی در طرحواره نقص شرم افزایش احساس ارزشمندی فرد است. انتظار می رود مراجعین در پایان دوره چند مرحله ای طرحواره درمانی جفری یانگ مراجعین ارزش دریافت عشق و احترام را در وجود خود حس کنند. آنان در پایان متوجه خواهند شد که چنین طرحواره ای اغراق آمیز جلوه داده شده است. آنها به این باور می‌رسند که حتی اگر نقصی وجود دارد باید به جای کمک به کاهش عزت نفس و اعتماد بنفس خود در جهت حل آن اقدام کرده و کمک حرفه ای بگیرند.
آنها باید به این بینش برسند که به جای نگاه قضاوتی می‌توانند نگاه پذیرشی داشته باشند. آنها تعریف های دیگران را می پذیرند و توهین، تمسخر سرزنش و تهدید آنها را دفع کرده و اجازه بدرفتاری را نمی دهند. اگر برایتان مهم است که در کنار خانواده، پدر و مادر، همسر و فرزندان؛ در محل کار کنار همکاران و دوستان وجهه عاطفی و اجتماعی خودتون رو حفظ کنید، پیشنهاد می کنم در کنار یک طرحواره درمانگر صاحب صلاحیت مهارت های زندگی را بیاموزید.
سلام با آرزوی موفقیت روز افزون شما میخواستم بگم که اگر شماره تلفن کلینیکتون رو مینوشید بهتر بود
سلام و درود آدرس مرکز بهمراه شماره تماس و همینطور تلگرام و اینستاگرام در داخل سایت قسمت تماس با ما لحاظ شده است.
متاسفانه من در خانواده ای بزرگ شده ام که پدر وبرادر بزرگم به شدت کنترل گر بوده ومن اسیب جدی از این موضوع دیدم ضمن اینکه اونها انتقادگر وسرزنشگر وسرد وبی مهرو بی تفاوت هم بودند واین موضوع باعث شکل گیری تله نقص وشرم در من شده وخودم رو ادمی سرد بی مهر وضعیف وناتوان می دانم جرات مخالفت ندارم ومطیع وتسلیمم اختیار زندگیم دست خودم نیست وموفقیت ها ودست اوردهای خودمو مربوط به خودم نمی دانم خودمو از درون تهی می بینم واحساس می کنم یخ زدم وتقریبا هیچ چیزی به وجدم نمیاره وخوش بین وفعال وخلاق نیستم ابراز دوستی برام جالب نیست وقشنگ نیست ادم هارو پر نیرنگ می بینم خودمو محکوم به همین مسیر زندگی می دونم واحساس میکنم دادنزده دارم اعتراض نکرده دارم انتقاد نکرده دارم باید طغیان کنم وسرریز بشم وباید انقلاب کنم وذهنمو پاکسازی کنم عصبی هستم از دست زور گویی ها وظلم ها وجنایت هایی که بر من شده منو بد کنترل کردن هنوز هم عجیب در چارچوب اونا رفتار فکر وصحبت می کنم در حضور اونها هنوز پر از ترسم وتابع اونها انگار مغزمو هک کردن وتحت کنترل دارن خودمو ضعیف میدونم وتوان فرار از دست اونهارو در خودم نمی بینم خلاقیت از من گرفته شده دیگه جمله ای زیبا در ذهنم نمی مونه شعری حفظ ندارم کار جدیدی نمی کنم لباسام همه خنثی ورسمیست امیدوارم باعث وبانی این وضع مجازات بشن
سلام و درود لطفا جهت پاسخگویی شماره تماستون رو ارسال و یا در دایرکت اینستاگرام پیام دهید.