مهارت گوش دادن

شاید با تعجب بگویید گوش دادن که مهارت نمی‌خواهد؛ اما باید بدانیم گوش دادن مؤثر، یک مهارت مهم در مجوعه مهارت های زندگی است که برای انجام صحیح آن نکاتی را باید رعایت کنیم.

لطفاً یک دقیقه به صدا‌های اطرافتان خوب گوش کنید.

صدای ماشین، صدای کولر، صدای یخچال، صدای تلویزیون و حتی صدای تنفس خودتان. چه صداهایی را تشخیص می دهید؟

آیا قبل از این که ما از شما بخواهیم که به این صداها گوش بدهید، به آنها توجه داشتید؟ شما این صداها را فقط می شنیدید. در هنگام شنیدن، اصوات به گوش ما میرسد، اما ما به آن توجه نمی کنیم. پس همان گونه که از تعریف معلوم شد در ارتباط ما به چیزی فراتر از شنیدن نیاز داریم.

اما زمانی که به برنامه‌های تلویزیونی نگاه می‌کنیم، یا به رادیو و یا یک سخنرانی گوش می‌دهیم، از میان صداهای موجود در محیط، به شکل انتخابی توجه و تمرکز بیشتری بر یک منبع صدا داریم. این نوع از شنوایی را “گوش کردن” می نامیم.

در نوع دیگری از گوش دادن به نام مهارت گوش کردن فعال، فرد به شکل هدفمند به موضوع توجه می کند. در این وضعیت هدف فرد، کسب اطلاعات، درک افکار دیگران، حل مسئله، درک احساس دیگران و حمایت عاطفی از گوینده است.

طبیعی است آنچه به برقراری ارتباط مؤثر کمک می کند، گوش دادن فعال است. احتمالاً همه ما زمان هایی را به یاد داریم که به دوست خود، همسر خود، فرزند خود، والدین خود و … گفته ایم گوش بده اما او در حالی که به جای دیگر مانند روزنامه یا تلویزیون یا کتاب یا غذا، نگاه می کرده به ما گفته که گوشم با توست. طبیعی است که نیاز ما در ارتباط مؤثر، شنیدن یا گوش کردن نیست؛ بلکه گوش دادن فعال است. ظریفی می گفت: در چنین وضعیت‌هایی می‌توانید بگویید: “با چشمانت به من گوش بده.”

*گاهی هدف گفتگو برای ما “بردن” است و می خواهیم طرف مقابل ببازد. بنابراین به جای گوش دادن فعال به دنبال این هستیم که چگونه به طرف مقابل پاسخ دهیم و یا چگونه او را محکوم کنیم، بنابراین هنگام گفتگو در ذهن خود به جای گوش دادن فعال، به دنبال زمان مناسب برای پاسخ دادن هستیم.

*فکر می کنیم که می دانیم طرف مقابل چه می خواهد بگوید. اصطلاحاً تا می گوید “ف” ما می گوییم” فرحزاد” در حالی که شاید منظور گوینده “فرانسه”  باشد!!

* زمانی که ما به گوینده علاقه نداریم و پیامش را دوست نداریم و یا پیام جذاب نیست، فعالانه گوش نمی کنیم.

* گاهی محیط نامناسب و شلوغ مانع می شود که ما به خوبی گوش کنیم.

* اگر گوینده به انگیزه های ما توجهی نکند و انگیزهای برای شنیدن ما تدارک ندیده باشد، بعد از مدتی گفتگو، خسته می شویم و گوش نمی دهیم.

فکر می کنیم ما مطالب مهم تری برای طرح داریم.

*به نظر شما چه دلایل دیگری وجود دارد که ما گوش نکرده و نمی توانیم مهارت ارتباط موثر را اجرایی کنیم؟

زمانی که در ارتباط گوش دادن فعال صورت نگیرد، علائم و نشانه هایی بروز می کند که باید آنها را جدی گرفت، مانند:

قطع نمودن سخن گوینده

نگاه با بی حوصلگی به گوینده

نگاه نکردن به چشمان طرف مقابل

بازی کردن با وسایل (ساعت، موبایل، خودکار، ورق زدن کاغذ و غیره)

اظهار نظر و حدس زدن درباره موضوع مورد نظر گوینده قبل از اتمام حرف

عدم توجه به مهارت گوش دادن می تواند ما را از مهارت مدیریت خشم، مهارت رفتارجراتمندانه، خودابرازگری، همدلی، مذاکره، حل تعارض و ارتباط موثر و مدیریت استرس باز دارد.

ارادتمند مازیارجلوه

برای تسلط بیشتر در این دسته از مهارت ها به صورت نظری و عملی می توانید در مجموعه کارگاه های مهارت های زندگی  و یا کارگاه شارژ اعصاب شرکت نمایید.

مازیار جلوه روانشناس بالینی، طرحواره درمانگر و متخصص طرحواره درمانی

نویسنده: مازیار جلوه