مهارت های زندگی چیست؟
نویسنده: مازیار جلوه
مهارت های زندگی از مهمترین نیازهای روانشناختی جامعه امروز است. در این مقاله می خواهم این ادعا را اثبات کنم.
یکی از شروط لازم برای موفقیت، وجود ابزار و امکانات کافی بر اساس حرفه یا شغل مورد نظر است. اگر بخواهیم به زبان ساده تر بگوییم می توان گفت که موفقیت در گرو داشتن امکانات کافی است.
نیک می دانیم که موفقیت، منجر به افزایش اعتماد به نفس، عزت نفس، لذت از کار و زندگی، آرامش، رفاه، افزایش کیفیت ارتباطات، تحصیل و امثالهم می گردد.
بنابراین همه این موارد وابسته به وجود ابزار و کسب مهارت لازم است.
به عنوان مثال یک مهندس کامپیوتر، به مانیتور، کیس، موس و اینترنت نیاز دارد؛ تا بتواند به اهداف خود برسد. یک جراح به لوازم و آلات جراحی نیاز دارد. یک نویسنده به قلم و کاغذ نیاز دارد. یک آشپز به لوازم آشپزی نیاز دارد و …
اینکه چرا با این مقدمه به توضیح مهارت های زندگی می پردازیم، به این دلیل است که متوجه شویم برای افزایش رضایتمندی، کارآمدی، اعتماد به نفس، لذت، آرامش، خوشحالی، عزت نفس و هر فکر یا احساس مثبتی در یک فعالیت و یا در کلیت زندگی، نیازمند امکانات و ابزار کافی به علاوه مهارت هستیم.
حال اگر بخواهیم گام را فراتر از حرفه و شغل گذاشته و عمیق تر به موضوع نگاه کنیم این سوال مطرح می شود که برای افزایش لذت زندگی چه ابزارهایی لازم است؟پاسخ به این سوال به قدری اهمیت دارد که در سال ۱۹۹۴ سازمان بهداشت جهانی (WHO) عنوان کرد که همه انسان ها برای مقابله با چالش های روزمره نیازمند یادگیری مهارت های زندگی هستند.
به دنبال آن در سال ۱۹۹۹ یونیسف اذعان داشت که همه افراد برای هر گونه تغییر در رفتارهای خود و به تبع آن کسب رضایت بیشتر در روابط بین فردی نیازمند آموزش این مهارت ها هستند.
طبیعتا همه ما با تنش های زیادی در لحظه لحظه زندگی دست و پنجه نرم می کنیم که برای مقابله بهتر با آنها لاجرم باید با مهارت های زندگی آشنا شده و آنها را به کار بگیریم.
در ادامه مقاله ضمن اشاره به مثال های مرتبط، نام مهارت مورد نیاز برای مدیریت موضوع را عنوان می کنیم:
مهارت مدیریت استرس
بالا رفتن سطح اضطراب و استرس در زمان امتحان، سخنرانی، صحبت در جمع، مکالمه با مافوق (رئیس، پدر و مادر، برادر و یا خواهر بزرگتر و یا در بعضی موارد همسر)، ورشکستگی، شکست عاطفی، اضطراب جدایی، گم کردن وسایل شخصی، ازدواج، طلاق، کنکور، تغییر دکوراسیون منزل یا محل کار، تغییر فضای شغلی، مصاحبه علمی و یا کاری، لباس خریدن و یا فروختن، عقب افتادن کارها، فوت نزدیکان و عزیزان، افت تحصیلی، مشروطی، چارچوب های اخلاقی و یا حرفه ای، مراسم و برنامه ها، مورد حمله قرار گرفتن، تعدی دیگران، تجاوز، انتشار مسائل و موضوعات محرمانه، تشریفات، مشکلات تحصیلی، رانندگی، سفرهای خارجی، انجام هر کاری برای اولین بار، کلاس اول، روز اول کاری، روز اول مدرسه، بچه دار شدن، بارداری، زایمان و امثالهم اجتناب ناپذیر است.
به منظور مدیریت هر چه بیشتر احساسات، افکار و رفتار در هر یک از این موقعیت ها لازم است که بر مهارت مدیریت استرس متمرکز شده و آن را کسب کنیم.
در این مهارت می آموزیم که بهترین راه مقابله با شرایط استرس زا چه چیزهایی هستند؟
با مفهوم کمالگرایی آشنا می شویم، متوجه می شویم که مسئولیت پذیری هم حدی دارد!
تفاوت ترس، اضطراب و استرس را آموخته و یاد می گیریم که بحران چیست؟ و اینکه چون همه انسان ها درگیر آن می شوند، قطعا راهکارهایی برای مقابله با آن وجود دارد.
مهارت مدیریت خشم
تجربه خشم و عصبانی شدن نیز، در زمان هایی که نادیده گرفته می شویم، بر خلاف تفکر و ایدئولوژی ما حرف می زنند و فکر می کنند، تحقیر و تهدید دیگران، بی احترامی به خانواده و عزیزان، تضییع حق و حقوق، دیر به جلسه رسیدن، عدم مدیریت زمان، خستگی، گرسنگی، گرما، سرما، ترافیک، آلودگی، بی احترامی، سر و صدا، تکرار اشتباه توسط دیگران، سرزنش شدن، کنسل شدن سفر، بی برنامگی همسر و فرزند، بدقولی دوستان، انتظار کشیدن، توضیح بیش از حد یک موضوع، تمسخر، داخل شدن افراد به حریم شخصی، دوست داشته شدن، خیانت، دروغ، ریا، دوروئی، غیبت، ورود به حریم شخصی، مهمان ناخوانده، درخواست های نامعقول، مورد سوء استفاده قرار گرفتن، توقع بیجا، عدم کسب اجازه برای استفاده از وسایل شخصی، دخالت، کنترل شدن، بی نظمی و بهم ریختگی، غیر بهداشتی بودن محیط، موی بلند یا نامنظم، درد های مزمن، درد های دائمی و امثالهم، تجربه می شود.
برای فائق آمدن بر این مشکلات، لازم است که مهارت مدیریت خشم را بیاموزیم. با باورهای غلط آشنا شده و آنها را شناسایی کنیم. بتوانیم بر روی افکار و احساسات و همچنین تغییرات بدنی خود متمرکز شده و قبل از انجام رفتار نامتناسب با استفاده از تکنیک های مقدماتی و پیشرفته این هیجان مهم را مدیریت کنیم.
مهارت حل مساله
هنگام شوکه شدن و قرار گرفتن در بحران، نیاز به آرامش، تمرکز و حداکثر سازگاری با موضوع داریم.
از موقعیت های مشابه که می تواند منجر به هنگ کردن، قفل شدن و شوکه شدن شود، می توان به: فوت ناگهانی عزیزان، ابتلا به بیماری صعب العلاج و یا آگاهی ناگهانی از بیماری اطرافیان، تصادف، اخراج شدن، تنزل رتبه شغلی، دزدی، مورد تجاوز واقع شدن، شکست عاطفی، ورشکستگی، متحمل شدن هزینه ناگهانی، مورد تهمت قرار گرفتن، تعدیل شدن نیروهای محل کار و امثالهم اشاره کرد.
در چنین شرایطی لازم است که فرد مهارت معجزه آسای روانشناسی را آموخته باشد. مهارتی به نام حل مساله.
با این ابزار با انواع مقابله های هیجانی سازگار و ناسازگار و همچنین راهکارهای مساله مدار آشنا شده و گام به گام به سمت حل مشکلات پیش خواهد رفت.
مهارت رفتار جراتمندانه
یکی دیگر از مهارت های بسیار مهم، مهارت رفتار جراتمندانه و یا قاطعیت نام دارد. ما با این ابزار می توانیم با انواع احساسات آشنا شده و نحوه خود ابرازگری و به عبارتی ابراز صادقانه هیجانات را بیاموزیم. در درخواست کردن با اعتماد بنفس عمل کنیم. به نکات مهم در زبان بدن توجه کنیم. به درخواست های غیر منطقی دیگران نه بگوییم. از حقوق خود دفاع کنیم و به حقوق دیگران احترام بگذاریم. صداقت را سرلوحه ارتباطات خود قرار دهیم. با احترام به خود با قوانین احترام متقابل آشنا شویم و از ابراز وجود نهراسیم. بتوانیم به این وسیله از شکست های شغلی و عاطفی پیشگیری کنیم و همه روابط خود را مدیریت نماییم.
مهارت تفکر خلاق
از دیگر مهارت های بسیار کارآمد که ممکن است کمتر به آن توجه شده باشد، خلاقیت و تفکر خلاق است.
این ابزار یک کلید طلایی در کنار مهارت حل مساله است.
عموما در شرایطی همچون: پیشرفت شغلی، ایده یابی، نامگذاری ها، آشپزی، هنر، فیلمسازی، ورزش، نویسندگی، دکوراسیون، هنر، نقاشی، ارتباطات، مدیریت بحران، رقص، آرایش، لباس پوشیدن، تفریح، بازی، شاد زیستن، پیشرفت، شغل، تعمیرات، تزیین، اختراع، هدیه دادن، سورپرایز کردن، گردش، گرافیک، طراحی لوگو، مدیریت کلاس، نظافت منزل، برنامه ریزی، رابطه جنسی، شاد زیستن و امثالهم، محتاج این مهارت جذاب هستیم.
مهارت ارتباط موثر
در کنار این مهارت های ضروری، ابزارهای ارتباطی نیز نقش مهمی ایفا می کنند. معمولا در چالش های ارتباطی در رابطه با پدر، مادر، خواهر، برادر، همسر، فرزند، بستگان و اطرافیان لازم است که در نقش گوینده و شنونده، مهارت لازم را کسب کرده و اطلاعات لازم را درباره مهارت های ارتباطی آموخته باشیم. با موانع ارتباطی آشنا شویم. از تکنیک های ارتباط مؤثر استفاده کنیم، تا بدین وسیله بهترین و مؤثرترین نقش را در ارتباطات ایفا کنیم.
مهارت تفکر نقاد
عدم پیروی و اطاعت کورکورانه در جوامع امروزی، هم در مسائل اجنماعی و هم در موضوعات سیاسی و بین فردی، اهمیت بسزائی دارد. لازمه رسیدن به این مهم، آگاهی از مهارت تفکر نقاد است؛ که در موقعیت هایی همچون نقد فیلم، نظریه، مذاکرات، خصوصیات فردی، قضاوت ها، غیبت پشت سر دیگران، پذیرش یا عدم پذیرش شایعه، نظرخواهی، اعتقادات، آداب و رسوم، سنت ها، تاریخ، اخبار، برچسب ها و امثالهم وجود دارد.
مهارت حل تعارض و حل مسئله
مدیریت چالش ها، اختلافات، تعارض های بین فردی، مشاجره های خانوادگی، شغلی و دوستانه، منوط بر فراگیری مهارت حل تعارض و حل مسئله است.
مهارت خودآگاهی
در بسیاری از علوم قرآنی و دینی، درباره ضرورت خودشناسی صحبت شده است. در مجموعه مهارت های زندگی نیز این موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مهارت که خودآگاهی نام دارد، فرد می تواند یک بینش عمیق، نسبت به نقاط قوت و ضعف خود، از نگاه خویش و زاویه دید دیگران، کسب کند. بهتر و کارآمدتر هدف گذاری کند. به داشته های خانوادگی، شغلی، اجتماعی، تحصیلی، شخصی و عاطفی خود افتخار کند و در نهایت به این موضوع بیاندیشد که خیلی راحت تر و بی دغدغه تر می تواند شاد زندگی کند.
مهارت همدلی
تا بحال حرفی برای گفتن داشته اید که فقط و فقط به دنبال دو گوش شنوا باشید؟ بدون نظر یا پیشنهاد شنیده شوید، سرزنش یا قضاوت نشوید. بی شک یافتن چنین شنونده ای لذتبخش است.
آفرین! درست متوجه شدید. مهارت بزرگی که این نیاز را اغناء می کند، همدلی نام دارد.
در این مهارت علاوه بر اینکه می آموزیم احساسات طرف مقابل را شناخته و به نرمی آن را انعکاس دهیم، به نقش همدلی در مهارت گوش دادن نیز پی خواهیم برد.
به او نشان دهیم که فهمیده ایم و او را درک کرده ایم. بدون راه حل دادن، سرزنش و قضاوت کردن.
به راستی که شنیدن و شنیده شدن لذتبخش است.
مهارت مدیریت زمان
شاید خیلی از ما، در برنامه ریزی روزمره از ضیق وقت و کمبود زمان برای رسیدگی به امورات زندگی، شکایت کنیم. اما زمانی که با مهارت مدیریت زمان، آشنا می شویم، تفسیر این موضوع به گونه دیگری است.
در این مهارت می آموزیم که از ۲۴ ساعت روزانه بهترین استفاده را ببریم. به گونه ای که آیتم های اساسی سبک زندگی سالم نیز در آن لحاظ شود. تغذیه مناسب، خواب کافی، تفریح، ورزش و روابط اجتماعی مکفی…
در این مهارت، نحوه مدیریت زمان را در برنامه های فوری، غیر فوری، ضروری و غیر ضروری می آموزیم.
مهارت پیشگیری از افسردگی
شاید این شعار را شنیده باشید: همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.
علی رغم اینکه همه مهارت های زندگی، جنبه پیشگیرانه دارند، مهارت پیشگیری از خلق منفی(افسردگی) از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
در این مهارت افراد با خطاهای ذهنی خود، در مورد نحوه فکر کردن و تفکر آشنا شده و متوجه می شوند با مدیریت فکر می توان از سوء تفاهم ها و مشکلات روحی و روانی پیشگیری کرد.
این مهارت به تفاوت های مهم میان افسردگی به عنوان یک اختلال روانپزشکی و افسردگی غیر بالینی و طبیعی می پردازد و یک دیدگاه حرفه ای برای مدیریت آن در اختیار قرار می دهد.
احتمالا با مطالعه این مقاله می توانید به اهمیت فراگیری موضوعات مطرح شده در زندگی بیاندیشید.
نکته قابل توجه این است که کسب مهارت لازم، با شرکت در کارگاه های مهارت های زندگی توسط طرحواره درمانگر امکانپذیر بوده و شاید مطالعه مقالات و کتب مربوطه اثربخشی کافی را نداشته باشند: بنابراین در صورت تمایل می توانید در مجموعه کارگاه های مهارت های زندگی شرکت نمایید.
ارادتمند: مازیار جلوه
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید!