پذیرش محدودیت و رهایی از تله زندگی

در مقاله های قبل به این نکته مهم اشاره کردم که چند نیاز به عنوان نیازهای هیجانی اساسی وجود دارند که باید در کودکان ارضاء شوند. نیاز به خود ابرازگری سالم و دلبستگی ایمن. در این مقاله نیز می خواهیم به یکی دیگر از این نیازها بپردازیم؛ که پذیرش محدودیت و یا ناکامی بهینه نام دارد.

درست است که بها دادن به نیازهای خود و ابراز خواسته ها، انتظارات و احساسات حائز اهمیت است، اما آموزش تعادل در ابراز آنها و پذیرش محدودیت ها مهم تر است. چرا که اگر خانواده نتواند این نیاز را آموزش دهد، کودک به گونه ای خود خواهانه برای ارضاء نیاز های خود، پا فشاری می کند، دیگران را نمی بیند و به آدمی پر توقع، کنترل گر، خود محور، خود شیفته و از خود راضی تبدیل می شود. به شدت تکانشی و یا هیجانی عمل می کند. انگار که منطقش تعطیل و به دنبال رضایتمندی فوری است.

چنان چه نیاز پذیرش محدودیت برآورده شود، فرد در حوزه محدودیت ها رفتار می کند و مسئولیت رفتارهای اجتــماعی خود را می پذیرد. بنابراین اگر این آموزش و تربیت صورت پذیرد، کودک می تواند بین برآورده سازی نیاز های خود و دیگران تعادل برقرار کند. در فرآیند آموزش مهارت های زندگی به این پروسه و این حالت، رفتار جراتمندانه می گویند. شاید برای پدر و مادرها این سوال پیش بیاید که دقیقا چه کارهایی باید انجام دهند؟

• برای رفتارهای کودکان تان پیامد در نظر بگیرید.
  به عنوان مثال:
  (اگر این رفتار رو انجام بدی می تونی کارتون ببینی!)
• به انضباط کاری، درسی و شخصی پاداش داده و او را تقویت کنید.

کودک نمی تواند هر کاری که دلش خواست انجام دهد. به او بیاموزید که مسئولیت و عواقب رفتارهایش را بپذیرد. در عین حال که بی دلیل عذر خواهی نمی کند، در قبال کار یا خطایی که انجام می دهد، پوزش طلبیده و مسئولیت آن را می پذیرد. اصلا اشکالی ندارد اگر با سخت کوشی آشنا شده و تکالیف درسی اش را انجام دهد. آن ها در این راستـــا یاد می گیرند که به نیازهای دیگران نیز حساس بوده و به آزادی و حقوق آنها احترام بگذارند. اصل احترام متقابل را یاد می گیرند. در کنار ابراز صحیح احساسات باید بیاموزند که نمی توانند بی پروا خشم خود را ابراز کنند و هیچ ابایی از آن نداشته باشند.

در نهایت می توانم بگویم که در صورت برآورده نشدن این نیاز با بزرگ شدن فرزند دلبندتان و قرار گرفتن در فضاهای اجتماعی ممکن است دیگران عطای رابطه با آنها را به لقایش ببخشند یا به فکر انتقام جویی بیفتند. چنان چه در حوزه خویشتن داری و ارتباط فردی هم مشکلی احساس شود درگیر رفتارهای آسیب زا و مخاطره انگیز از جمله پرخوری، مصرف دخانیات و مشروبات الکلی شده و سبک زندگی سالم خود را به خطر می اندازند. شاید اینگونه جملات برای تان آشنا باشد:
وظیفته! کاری نکردی! زاییدی باید بزرگ کنی! آنها از عالم و آدم طلبکارند. دائما در حال مسخره کردن دیگران و یا سرزنش آنها هستند و هیچ گونه امتنان و یا سپاسگزاری نسبت به الطاف اطرافیان ندارند. خواننده گرامی اگر با مطالعه این مقالات به شناخت علائم منفی از خودتان می رسید، بهتر است جهت شناخت طرحواره های خود و طرحواره درمانی با یک متخصص  طرحواره درمانگر مشورت کنید. ارادتمند مازیار جلوه